Oya Koleksiyoncusu - Emine Semra Erkan

eminesemraerkan@hotmail.com

Halen devamli oyalar hakkinda degisik kurulus ve derneklerde çesitli konferanslar vermekteyim. Ilisikte bazilarinin belgelerini sunuyorum.

OYANIN TANIMI NEDIR ?

Anadolu'muza ait olan oyalara ilk olarak Friglerde rastlanmistir. Esas olarak teknigi örgü olan bir el sanatidir. Avrupalilarin 'Türk danteli' adini verdikleri oyanin sekilleri, biçimleri, motifleri daha ziyade tabiattan, günlük olaylardan esyalardan alinmistir. Bir çogu mesaj içerir. Dantelle oya arasindaki en büyük fark ise dantel sökülebilir oya hiçbir sekilde sökülemez. Oyalar Anadolu'nun disinda sadece Türklerin yasadigi Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Kibris gibi ülkelerde yapilir ki bunlara muhacir oyalari adi verilir.

Günümüze ulasan oyalarin en erken örnekleri on sekizinci yüzyila dayanir. Her yörenin kendine has oya motifleri bulunur. Hatta kullanilan yemeniler bile oraya hastir. Oyalarla ugrasanlar bir bakista gördügü oyanin hangi yöreye ait oldugunu aninda saptar. Oyanin degisik çesitleri vardir. Aslinda süslemek ve süslenmek için yapilir.

- Igne

- Tig

- Firkete

- Koza

- Yün

- Mum

- Boncuk

- Kumas artigi (çaput)

- Dokuma

Oyalar iki kisma ayrilir.

1- KADIN OYALARI

2-ERKEK OYALARI

Her ikiside kadinlar tarafindan yapilir.Oya sadece bas örtüsü kenarini süslemez.

KADIN OYALARI

Birçok degisik kullanim alanlari vardir.

-Gömlek kenarina yapilan Oyalar

-Yatak takimi Oyalari

-Mendil Oyalari

-Kese Oyalari

-Taç Oyalari

-Mevlüt örtüsü kenarina dikilen Oyalar

ERKEK OYALARI

Izmir, Aydin, Ödemis, Mugla yörelerinde 'Efe basliklari'nin üzerine sarilan posu, kefiye ve yazmalarin kenarini süsler; birde anonim olarak her yerde rastlanabilen 'Damat' oyalarida erkek oyalari kategorisine girer . Asagida size bazi örnekler vererek motiflerinin açiklamalarini sunacagim. Aslinda eskiden kadinlarin konusmasi pek caiz degildi. Heleki genç gelinlerin, kadinlar söyleyemedikleri, dile getiremedikleri hislerini, arzularini taktiklari oyalar vasitasi ile ortaya koyarlar. Oyalarin dili, okuma yazmasi olmayan bir halk toplulugunun, yüzyillardir kullanmakta oldugu bir çesit haberlesme araci olarak kabuledilmektedir. Ister fakir olsun, ister zengin eskiden her genç kizin çeyizinde en azindan 40 - 50 adet yemeni bulunmasi sartti. Oyalar özel oya sandiklarinda saklanmaktadir. Halen devam eden gelenege göre gelen hergün bu sandiktan giydigi kiyafetin rengine uygun bir oya çikarip basina baglar.

Eski bir Istanbul manisi;

Külahtan yemeni

Kandilli isi

Oyasi biberli

Karanfil disi

Emine Semra Erkan

Oya Arastirmacisi